نگار نادری
مدیریت تحول چیست؟ آیا می‌دانید چرا برخی از سازمانها یا کسبوکارها بر خلاف اینکه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در فناوری‌های پیشرفته دارند؛ اما باز هم در دستیابی به اهدافی که تعیین کردند، ناکام می‌مانند؟ تصور کنید قصد دارید در سازمان یا کسب‌وکار تحت مدیریتتان، سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمانی ERP را پیاده‌سازی نمایید. حالا اگر نیروی کار تمایل و یا تخصص لازم برای کار با این سیستم را نداشته باشند، آیا سیستم فوق موفقیت سازمان شما را تضمین میکند؟ طبیعتا خیر! راز موفقیت سازمانها یا کسبوکارها برای همسویی با دنیای بی‌ثبات امروز، در مدیریت تغییر (تحول) نهفته است. در این مقاله از وب سایت هرمس لرن قصد داریم هرآنچه که باید درباره این حوزه بدانید را بیاوریم. همچنین درباره مدیریت تحول با فناوری صحبت کرده و به نقد و بررسی تکنولوژی‌های نوینی مثل هوش مصنوعی در حوزه‌های مدیریتی و کسبوکارها خواهیم پرداخت. پس اگر شما هم قصد دارید سازمان یا کسب‌وکار تحت کنترل خود را با تغییرات روز همگام نمایید و نسبت به آینده مدیریت تحول کنجاو هستید، تا پایان مقاله در کنار ما باشید.
مدیریت تحول چیست؟
در یک تعریف ساده و قابل فهم، به فرآیند هدایت و کنترل موفقیت‌آمیز تغییرات در یک سازمان، مدیریت تغییر (Change Management) می‌گویند. این گرایش مدیریتی جزو اصلی‌ترین حوزه‌های مدیریتیی می‌باشد که نقش مهمی در پیشرفت سازمان و کسبوکارها بر عهده دارد. شکی در آن نیست که در دنیایی زندگی می‌کنیم که تنها تغییر، ثابت است! پس مدیران سازمانها و کسب‌وکارهای امروزی دیگر نمی‌توانند نسبت به تغییر و تحولات پیش رو، بی‌تفاوت باشند. Change Management نیز بر تطبیق سازمان با تغییرات سریع فناوری تاکید دارد. چرا که در وضعیت فعلی، فقط واکنش نشان دادن به تغییرات و شکاف‌های بین آنها و سازمان، کفایت نمی‌کند؛ بلکه سازمان باید جهت پیشی از رقبا، رویکرد و نگرش خود به تغییر را به چالش بکشد.
مدیریت تغییر؛ مجموعه‌ای از ایده‌ها، راهبردها و مهارت‌هایی است که می‌توان از آنها برای مدیریت مؤثر تغییرات بهره برد. همچنین مراحل مختلفی از جمله برنامه‌ریزی و اجرا، نظارت و نهادینه‌سازی تغییرات را شامل می‌شود. پس می‌توانیم بگوییم که Change Management؛ حوزه‌ای از اصول و روش‌هایی می‌باشد که به ذینفعان تغییر کمک میکند تا نگرش‌ها، رفتارها و توانمندی‌های لازم برای تحقق ارزش کامل کسب‌وکار از طریق تغییر را به دست آورند.
دلیل اهمیت مدیریت تغییر Change Management چیست؟
با تنظیم یک برنامه هدفمند و منظم مدیریت تحول، به سازمانها یا کسبوکارها کمک می‌کنید تا در دوران گذار، تغییرات را به صورتی روان‌تر تجربه نمایند. اگرچه بتوانید تغییرات را برای سازمان اجباری کنید، اما اگر برنامه‌ای برای نحوه اجرا، نظارت و گزارش‌دهی درباره موفقیت آن تغییرات نداشته باشید، در واقع با شکست مواجه خواهید شد. صرف نظر از نوع تغییری که قصد دارید ایجاد کنید، مدیریت تحول به شما کنترل بیشتری بر کل فرآیند می‌دهد.
پس به طور کلی مدیریت تغییر رشته‌ای است که نحوه آماده‌سازی، تجهیز و حمایت از پرسنل را برای اتخاذ تغییرات برای پیشبرد موفقیت سازمان راهنمایی میکند. این رشته قادر می‌سازد تا انتقال سازمانی از نظر زمان و منابع را هموارتر و کم هزینه‌تر نمایید. در ادامه دلایلی آوردیم که چرا مدیریت تغییر برای موفقیت سازمان اهمیت دارد؟
عوامل بیرونی
عوامل بیرونی نقش زیادی در تغییر سازمان/کسب‌وکار شما ایفا می‌کنند. جهانی شدن و تحولات سریع فناوری‌های دیجیتال، سازمانها را وادار به پاسخگویی می‌کنند. پس بی‌توجهی به عوامل خارجی، منجر به شکست سازمان خواهد شد.
برای مثال همه ما از دلیل شکست نوکیا مطلع هستیم، نوکیا زمانی بزرگترین شرکت تولید تلفن همراه در جهان بود، اما امروزه سایر رقبا بازار تلفن همراه را در دست دارند. چرا که نوکیا نتوانست با تغییرات فناوری‌های تلفن همراه سازگار شود. در نتیجه، محصولات نوکیا برای مصرفکنندگان جذاب نبود و سهم بازار آن به سرعت کاهش یافت. آینده مدیریت تحول تحت تاثیر مستقیم عوامل بیرونی می‌باشد. چرا که کسبوکارها باید در زمینه مدیریت تحول با فناوری‌های جدید، سریع عمل کنند.
رویکرد منسجم و حرفه‌ای
زمانی سازمان یا کسب‌وکارتان را به صورت حرفه‌ای معرفی نمایید؛ نزد پرسنل، مشتریان و سرمایه‌گذاران احتمالی خود اعتبار کسب می‌کنید. یک فرآیند مدیریت تحول هدفمند و منظم، به کسبوکارها کمک میکند تا با ارائه یک رویکرد ثابت و تکرارپذیر برای مقابله با تغییرات، حرفه‌ای بودن خود را حفظ کنند. یک برنامه مدیریت تغییر به شناسایی نقاط احتمالی تنش کمک نموده و آنها را قبل از بروز مشکل برطرف می‌نماید تا بتوان تغییرات را تا حد امکان به صورت کارآمد اجرایی کرد.
حفظ اعتماد در سرتاسر سازمان
وقتی در دوران گذار، قادر به مدیریت موثر تغییرات باشید، اعتماد نیروی کار و پرسنل نسبت به سازمان بیشتر می‌شود. زیرا پرسنل به دنبال محیط کاری‌ای هستند که تغییرات کلان به شکلی موثر مدیریت شده و به بهترین شکل اطلاع‌رسانی شوند.
کمک به رشد سازمان
آموزش نیروی کار برای پذیرش تغییر
با مدیریت تغییر قادر هستید نیروی کار را برای تغییرات کلی و جزئی آینده آماده نمایید. یعنی سازوکار مدیریت تغییر اینگونه می‌باشد که به طور طبیعی کارکنان کل سازمان را برای آمادگی و مدیریت تغییرات احتمالی آموزش می‌دهد. این عنصر غافلگیری را از بین می‌برد و نیروی کار را برای آینده آماده نگه می‌دارد. موانع تغییرات سازمانی، معمولا به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود: مثلا
موانع تغییرات سازمانی معمولا به اشکال مختلفی ظاهر می‌شوند: موانعی مثل: مقاومت کارکنان، محدودیت‌های تکنولوژیکی، محدودیت‌های بودجه، عدم حمایت اجرایی و غیره.
برای مثال مقاومت پرسنل زمانی به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود: مقاونت در برابر تغییر، عدم مشارکت در فرایند تحول یا تغییر جهت، تضعیف روحیه دیگر نیروها و یا کاهش بهره‌وری.که با تغییر مخالفت میکند، با عدم مشارکت یا انتخاب مخالف، مانع از موفقیت، روحیه نیروی کار و بهره‌وری. پس مدیران تغییر نقش مهمی در کاهش موانع دوران گذار ایفا خواهند کرد.
مدیریت هزینه‌ها
پروژه‌هایی که مدیریت ضعیفی دارند، باعث اتلاف و هدررفت بودجه‌های برنامه‌ریزی‌شده می‌شوند، مخصوصا زمانی که پروژه‌ها بیشتر از آنچه در ابتدا پیش‌بینی کردید، طول بکشند. مدیریت تغییر موثر با پیش‌بینی و جلوگیری از تاخیرهای احتمالی (ناشی از مقاومت کارمندان در برابر تغییر و سایر موانع) به مدیریت هزینه‌ها کمک میکند.
مدیریت صحیح و بهینه مشکل فرسودگی شغلی
روحیه پایین اعضا، منجر به کاهش عملکرد و رشد سازمان خواهد شد، به‌ویژه اگر پرسنل شما از مواجهه با تغییرات سازمانی خسته شده باشند. پس شما با کمک مدیریت تغییر قادر هستید که به‌طور مؤثر با روند تغییرات ارتباط برقرار کرده و آنها را به‌صورت روان اجرا نمایید، به‌طوری که کارکنان کمترین اختلال را تجربه کنند و مزایای بلندمدت تغییر را نیز درک نمایند.
اصول اساسی مدیریت تحول چیست؟
علی‌رغم اینکه مدیریت تغییر در صنایع مختلف، متفاوت است و به روش‌های مختلف نیز در سطوح و دپارتمان‌های مختلف یک سازمان اعمال می‌گردد، اما به طور کلی باید بگوییم که پیاده‌سازی آن از چند اصل اساسی پیروی میکند و برای همه سازمانها یکسان می‌باشد:
یک فضای مناسب و مستعد برای تغییر ایجاد کنید
در سازمان‌هایی که با چشم‌انداز تغییر مواجه هستند، اولین قدم؛ ایجاد جوی است که پذیرای تغییر باشد. چرا که تغییر برای خیلی‌ها موضوعی ترسناک یا حتی دلهره‌آور و دغدغه‌آفرین می‌باشد. پس به عنوان یک مدیر موفق می‌بایست مقاومت در برابر تغییر را از از طرق زیر کم کنید:
- اهمیت و لزوم ایجاد تغییر را به کل اعضا و تیم‌ها اطلاع‌رسانی کنید.
- تیم‌ها را در جایی که تغییر رخ می‌دهد هدایت نمایید و به آنها چشم‌اندازی شفاف و بدون ابهام ارائه دهید تا فرایند تغییر سریع‌تر پیش برود.
ارتباطات صحیح و شفافیت در مورد اینکه «چرا» و «چگونه» باید تغییر کنیم، برای جلب اعتماد نیروی انسانی و تمایل به تغییر بسیار مهم است. چرا که به نیروی کار کمک میکند تا مالک و مجری تغییر باشند.
تمام سازمان را برای تغییر درگیر و توانمند کنید
پس از اینکه فضای مناسب برای تغییر را فراهم کردید، در قدم بعدی می‌بایست کل سازمان را همراه و توانمند کنید تا تغییر را اجرایی کند. پس در این قسمت، باید مسئولیت‌های مختلف را تعیین نمایید. مثلا: آیا این تغییر نیاز به فرد یا تیم خاصی برای اجرا دارد؟ آیا این یک تغییر سازمانی است که باید در سطوح مختلف اجرا شود؟ اگر چنین می‌باشد، چه کسی مسئول هماهنگی این سطوح مختلف خواهد بود؟ پاسخ به هر یک از این سوالات به هدایت فرآیند تغییر و کاهش ابهامات در مورد مسئولیت‌ها کمک میکند. به همین دلیل، فراموش نکنید که ارتباطات باز، شفاف و واضح باشند. همچنین، دستیابی به موفقیت‌های کوتاه‌مدت به حفظ روحیه و اشتیاق بیشتر تیم منجر خواهد شد.
تغییر را اجرا نموده و در حفظ آن تلاش کنید
وقتی سازمان درگیر تغییر شده و افراد و تیم‌ها توانمند و باانگیزه هستند، زمان اجرایی کردن تغییر فرا می‌رسد. در این مرحله، می‌بایست تمرکز خود را حفظ نمایید و تلاش و مدیریت لازم برای دستیابی به نتیجه مطلوب را ادامه دهید. علی‌رغم اینکه این مرحله ساده به نظر می‌رسد؛ اما نباید فراموش کنید که بسیاری از مدیران در طی فرایند اجرای تغییرات، انگیزه خود را از دست می‌دهند و شاید حتی کم‌کاری کنند. در صورتی که هدف موردنظر در طی پروسه تغییر عوض و یا جابه‌جا شود، سریعا مسئولیت‌ها و نقشه راه را متناسب با آن تنظیم کنید تا تمرکز و انگیزه کل تیم یا سازمان، حفظ شود.
اثربخشی تغییرات را بررسی و در صورت نیاز در آنها بازنگری کنید
بررسی و بازنگری در واقع آخرین مرحله در فرآیند مدیریت تحول می‌باشد. حتی اگر به عنوان مدیر برای برقراری ارتباط مؤثر و تخصیص صحیح مسئولیت‌ها و اعمال تغییر، تلاش زیادی از خود نشان دهید و موفق باشید، اما فراموش نکنید که تغییر یک فرایند پویا می‌باشد. پس از اتمام دوره انتقال، می‌بایست جنبه‌هایی از فرآیند که به‌طور مؤثر عمل کرده‌اند یا نکرده‌اند را بررسی نمایید و از نتایج درس بگیرید.
بازنگری در نتایج، شما را برای تغییرات آینده آماده خواهد کرد. وقتی سازمان شما در آینده با تغییر مواجه می‌شود، داشتن مستنداتی از رویه‌های قبلی که بیشترین سود را برای سازمان داشتند، مفید و مسمرثمر خواهد بود. با تیم مدیریت تغییری که قبلاً اشتباهات گذشته را شناسایی کرده و از آنها درس گرفته، هر تغییر جدیدی را می‌توان با اعتماد به نفس و نه با ترس یا نگرانی، به عنوان فرصت‌های مثبت برای سازمان، پیش ببرید.
آینده مدیریت تحول با فناوری‌هایی جدیدی مثل AI
آیا تا به حال به این موضوع فکر کردید که نقش تکنولوژی در مدیریت تحول چیست؟ یا اینکه آینده مدیریت تحول با فناوری‌های مهمی مثل هوش مصنوعی چگونه رقم می‌خورد؟
آینده مدیریت تحول در عصری فناوری‌های نوظهوری مثل هوش مصنوعی، در واقع باعث ایجاد مسیری جدید در سازمانها خواهد شد. زیرا تکنولوژی و هوش مصنوعی فقط به عنوان ابزاری جهت بهبود فرایندها عمل نمی‌کند، بلکه تحولی عظیم در تفکر، تصمیم‌گیری و مهارت‌های حل مساله مدیران ایجاد میکند. در ادامه به نمونه‌ای از مقاومت در برابر تغییر اشاره کردیم:
مقاومت مردم چین دربرابر ظهور ماشین حساب
زمانی که در دوران مائو ماشین‌حساب وارد چین شد، ترس و نگرانی زیادی در دل مردم افتاد. آنها می‌ترسیدند که ماشین‌حساب جای مشاغلشان را بگیرد و کارگران و حتی حسابداران از کار بی‌کار شوند.
اما به مرور زمان، مردم متوجه شدند که ترسشان بی‌دلیل بوده و به درک جدیدی از تغییر و لزوم هم‌راستایی با روند رو به رشد تغییر، رسیدند. چرا که متوجه شدند ماشین‌حساب و سایر فناوری‌های نوظهور نه‌تنها جایگزین آنها نخواهد شد، بلکه قرار است به عنوان ابزاری برای تسهیل وظایف و عملکرد آنها مورد استفاده قرار گیرد.
چالش‌های پیش‌روی مدیریت تغییر
هماهنگی و هم‌راستایی انسان و تکنولوژی در واقع یکی از چالش‌هایی است که مدیران تحول با آن رو‌به‌رو می‌شوند. همانطور که در مثال بالا نیز ذکر کردیم، فناوری‌های جدیدی مثل هوش مصنوعی قرار نیست جای انسان‌ها را بگیرند. بلکه به نیروی کار و مدیران کمک می‌کنند که حجم بالایی از داده‌ها را به سرعت تحلیل کنند، موفق به کشف الگوهای پنهان شوند؛ پس در نتیجه به پیش‌بینی‌های دقیق‌تری دست یابند. یعنی هوش مصنوعی به مدیران کمک می‌کنند که روش تصمیم‌گیری از روی حدس و گمان را کنار بگذارند و با اتکا به AI، تصمیماتی استراتژیک اتخاذ نمایند. پس می‌توانیم به قطع بگوییم که آینده مدیریت تحول با فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، روشن و امیدبخش خواهد بود.
چشم‌انداز مدیریت تغییر در آینده
آینده مدیریت تحول با فناوری هوش مصنوعی انعطاف‌پذیرتر می‌شود. سازمانها قادرند در برابر تغییرات سریع بازار، واکنش سریع‌تری نشان دهند و برای چالش‌های پیش‌رو، از قبل برنامه‌ها و راهکارهایی داشته باشند. مدیران با اتکا به چنین فناوری‌هایی دیگر نیازی به تمرکز صرف بر حل بحران‌های مختلف نخواهند داشت، بلکه قادرند به فرصت‌های طلایی پیش رو تمرکز کنند.
البته به عنوان یک مدیر تغییر موفق، فراموش نکنید که در آینده هنگام رویارویی با فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، به مسائل اخلاقی و مسئولیت‌پذیری توجه ویژه‌ای شود. پس می‌بایست برای پیشگیری از افزایش شکاف‌ها توسط هوش مصنوعی، مسائل مرتبط با شفافیت، پرایویسی، حریم خصوصی و تبعیض الگوریتمی را در اولویت قرار دهید. چرا که این کار باعث ایجاد بستری همه‌جانبه برای پیشرفت کل سازمان می‌شود.
نتیجه گیری
در پایان باید گفت که هم‌افزایی و پیوند میان انسان و هوش مصنوعی، باعث ایجاد یک سبک مدیریتی خاص می‌شود، سبکی که علاوه بر قدرت تحلیل بالا (مزیت اصلی AI)، خلاقیت بالایی را نیز در بردارد. (خلاقیت نیز مزیت اصلی انسان در برابر AI محسوب می‌شود). پس بدون شک در آینده مدیریت تحول، فناوری‌های نوظهور، نه‌تنها برای مشاغل تهدید نیستند. بلکه محرکی برای ایجاد نوآوری‌ها، بازتعریف نقش‌ها و خلق آینده‌ای درخشان و پایدار خواهند بود.
چه امتیازی به این مقاله می دهید؟
دیدگاهتان را بنویسید